Cá Tầm rớt giá thê thảm
Trong đơn khiếu nại của Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh Lâm Đồng cho biết: lượng lớn cá Tầm sai chủng loại nhập vào trong nước đã dẫn đến có dấu hiệu gian lận thương mại và vi phạm Công ước CITES. Việc cho thông quan nhiều lô cá Tầm của cơ quan Hải quan đã khiến giá bán cá Tầm nuôi trong nước rớt thê thảm. Nếu như trước đây, mỗi cân cá Tầm dao động quanh mức 190.000đ, thì hiện nay chỉ còn khoảng 100.000đ.
“Những người nuôi cá Tầm đang phải gánh chịu thiệt hại lớn vì sự cạnh tranh không lành mạnh, giá thấp và chất lượng kém”, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển cá nước lạnh Lâm Đồng Nguyễn Văn Toàn nhận định.
 |
| Nhiều mẫu cá tầm nhập khẩu từ Trung Quốc đều không thuộc danh mục cho phép nhập tổng cục quản lý thị trường |
Việc cho cá Tầm không thuần chủng của Trung Quốc tràn vào thị trường Việt Nam là đang đánh lừa người tiêu dùng, và tạo ra nguy cơ làm phá sản ngành nuôi cá nước lạnh non trẻ của Việt Nam. Được biết, tình trạng nhập khẩu cá Tầm Trung Quốc ồ ạt diễn ra từ đầu năm 2021. Việc cá Tầm có xuất xứ Trung Quốc hiện vẫn ngày đêm được bán tràn lan trên thị trường, chất lượng kém hơn nhưng lại gắn mác cá Tầm Việt Nam, sẽ khiến cho người tiêu dùng dễ bị lừa dối trong việc lựa chọn sản phẩm cũng như đánh giá không chính xác về sản phẩm cá Tầm của Việt Nam.
Mặt khác, với giá bán ra rẻ hơn nhiều, cá Tầm nhập khẩu đã chèn ép sản phẩm cá tầm Việt Nam, khiến Hiệp Hội Phát triển cá nước lạnh Lâm Đồng phải đặt câu hỏi: Có hay không việc phá giá thị trường nhằm thẳng vào sản phẩm cá Tầm của Việt Nam?.
Việc cá Tầm giá rẻ, kém chất lượng, không rõ xuất xứ từ Trung Quốc đã trực tiếp đẩy các doanh nghiệp cũng như các hộ gia đình chăn nuôi cá Tầm trong nước vào hoàn cảnh điêu đứng, vì phải bán sản phẩm với giá rẻ không đủ thu hồi vốn, hoặc bị tồn đọng hàng hóa không thể tiêu thụ. Trong khi đó, các doanh nghiệp, hộ gia đình này vẫn phải trả các chi phí nhân công, thức ăn, con giống, chi phí lãi vay ngân hàng… Trước thực trạng đáng buồn nêu trên, rất nhiều doanh nghiệp cũng như các hộ chăn nuôi cá Tầm đã đứng trên bờ vực phá sản. Nếu điều đó xảy ra sẽ khiến cho một bộ phận không nhỏ người lao động thất nghiệp, đồng thời dẫn đến việc đổ vỡ theo dây chuyền sản xuất, cung ứng, tiêu thụ xoay quanh việc nuôi và kinh doanh cá Tầm của Việt Nam.
Không những thế, về mặt môi trường thì việc cá Tầm có nguồn gốc Trung Quốc không đúng với chủng loại được phép nhập khẩu, nhưng vẫn được đưa vào nội địa sẽ trở thành nguy cơ về một loài sinh vật có hại cho môi trường tự nhiên tại Việt Nam nếu để loại cá này thoát ra môi trường tự nhiên.
Xác định chủng loại cá bằng “mắt thường”
Cá Tầm có tên trong danh sách thuộc phụ lục của Công ước quốc tế về kiểm soát buôn bán các loài hoang dã có nguy cơ tuyệt chủng. Đây là loài cần được bảo vệ nên việc xuất - nhập khẩu bắt buộc phải có giấy phép hợp pháp của CITES. Tuy nhiên, theo thư phản ánh của tập thể các hộ nuôi cá Tầm Lâm Đồng, hiện đang có tình trạng cá Tầm Trung Quốc không đúng chủng loại hợp pháp của Cites đang nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam. Đáng chú ý, việc nhập khẩu này được “hợp thức hóa” bởi văn bản số 1497 ngày 3/12/2021 Viện NCHS - Bộ NN&PTNT.
Cụ thể, theo đơn phản ánh, văn bản số 1479/VHS-NL trả lời Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị được Viện trưởng Nguyễn Khắc Bát ký, xác nhận các mẫu cá Tầm được gửi đi nghiên cứu đều là cá Tầm Xibêri thuần chủng được phép nhập khẩu vào Việt Nam.
Văn bản này cho biết, đã tiến hành phân loại hình cá bằng trực quan?! Trong khi đó, phương án xác định chính xác phải là kết hợp phân loại hình thái với giải trình tự AND và phương pháp đối chứng hình thái. Bên cạnh đó, Viện NCHS chỉ có chức năng cơ bản là nghiên cứu hải sản, cá Tầm là thủy sản nước lạnh nên không thuộc đối tượng và nhiệm vụ quyền hạn của đơn vị này.
 |
| Lực lượng Biên phòng tỉnh Quảng Ninh bắt giữ cá tầm Trung Quốc nhập lậu trên biển và bị tiêu huỷ. |
Đáng chú ý, 1 ngày trước khi Viện NCHS có văn bản số 1479, Hải quan Lạng Sơn cũng có văn bản số 3161 gửi CITES Việt Nam thông báo về các lô cá Tầm nhập khẩu mà Cites yêu cầu kiểm tra.
Theo văn bản này, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Cơ quan khoa học của CITES Việt Nam) cho ra kết quả nhiều mẫu cá không phải là cá Tầm Xibêri thuần chủng (bằng phương pháp giải trình tự ADN). Trong khi đó, Viện NCHS cho ra kết quả toàn bộ cá thể cá Tầm đều thuộc loại cá Tầm Xibêri thuần chủng (bằng phương pháp dựa hình thái).
Thư phản ánh cũng dẫn văn bản số 91/VTS1 của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 gửi Cục Hải quan Cửa khẩu Hữu Nghị xác định cá tầm nhập khẩu từ Trung Quốc không phải là cá tầm Xibêri được phép thương mại ở Việt Nam.
Tuy nhiên, với văn bản số 1479/VHS-NL của Viện NCHS – Bộ NN&PTNT, cơ quan chức năng ở các cửa khẩu đã cho hàng loạt lô cá Tầm từ Trung Quốc nhập khẩu vào nội địa. Điều này là cho người nuôi cá Tầm trong nước cũng như dư luận có quyền đặt câu hỏi: Văn bản số 1479/VHS-NL nêu trên đã góp phần tiếp tay cho gian thương trong việc đưa cá Tầm không đủ tiêu chuẩn của CITES vào thị trường nội địa, gây hại cho ngành nuôi cá nước lạnh tại Việt Nam./.
(Còn tiếp)
