Con đường “máu và hoa”
Trong lắc lư của chuyến xe đang oằn mình vượt đèo tiến lên cung đường huyền thoại mang tên “Hạnh Phúc”,một người cao niên chuyên nghiên cứu về mảnh đất cao nguyên đá Hà Giang chia sẽ: Trong thời chiến cũng như thời bình, đây là con đường độc đáo và huyết mạch của cao nguyên đá Đồng Văn.
 |
| Cung đường mang tên Hạnh Phúc trên cao nguyên đá Hà Giang. |
Trước đây được gọi là đường 4C, nối dài qua bốn huyện cao nguyên Hà Giang bao gồm: Yên Minh, Quản Bạ, Đồng Văn và Mèo Vạc dài hơn 200 ki-lô-mét. Đường bắt đầu được khởi công xây dựng từ tháng 9 năm 1959 và 8 năm sau thì mới hoàn thành.
Vì sao con đường này lại mang tên là “con đường Hạnh Phúc?” Bởi con đường này được xây đắp lên bằng cả xương máu và hoa, bằng những bàn tay thô sơ của hơn 1.300 nam, nữ thanh niên xung phong(TNXP) và hơn 1.000 công nhân lao động.
 |
| Tượng đài được xây dựng trên cao nguyên đá Đồng Văn để tưởng nhớ công ơn các anh hùng Liệt sỹ đã hy sinh trong quá trình xây dựng con đường Hạnh Phúc(Ảnh: Thu Hằng). |
Họ làm việc không quản ngày đêm chỉ bằng những vật dụng hết sức thô sơ như cuốc, xẻng, xà beng, búa tạ…nhất là lại trong điều kiên thiên nhiên vô cùng khắc nghiệt. Con đường này là minh chứng cho một huyền thoại về sức trẻ của thế hệ thanh niên Hà Giang nói riêng, Việt Nam ta nói chung.
Được biết, giống như tên gọi của nó, con đường hoàn thành chứa đựng niềm hạnh phúc vô bờ bến của hàng vạn đồng bào các dân tộc anh em vốn dĩ xưa nay bị biệt lập từ bao đời trên cao nguyên đá Đồng Văn. Từ con đường này, hệ thống đường nhánh về xã, bản làng dần dần mang theo điện, đường, trường trạm về tận từng nhà, cuộc sống của người dân ngày càng ấm no.
 |
| Ẩm thực do người dân trên cao nguyên đá Đồng Văn sản xuất để phục vụ khách du lịch. |
Dọc theo cung đường này có hàng trăm, hàng nghìn con dốc đèo uốn lượn quanh co, hết lên đỉnh rồi lại xuống chân đèo. Có những điểm dừng chân chỉ cần mở cánh cửa xe đưa tay ra ngoài tưởng chừng như đã chạm vào bầu trời bao la.
Một người dân địa phương cho hay, để tưởng nhớ và tri ân thế hệ TNXP tham gia mở đường Hạnh Phúc, năm 2017, tỉnh Hà Giang đã cho xây dựng hoàn thành cụm Tượng đài TNXP ở ngay trên tuyến này. Công trình được làm bằng đá tự nhiên, có chiều cao 16 mét.
Cụm tượng chính gồm 5 nhân vật thể hiện cho lực lượng TNXP các dân tộc của 8 tỉnh tự hào, hiên ngang chinh phục thiên nhiên để mở ra con đường hạnh phúc. Bên cạnh là 3 bức phù điêu chạm khắc nổi thể hiện 3 nội dung: chia tay người thân lên biên cương cực Bắc xẻ đá núi vượt Cổng Trời; hình ảnh thể hiện sự gian khó khi mở đường và hình ảnh mở đường thắng lợi.
 |
| Phóng viên Tầm nhìn.trithuccuocsong.vn bên trẻ em cao nguyên đá Đồng Văn ở tượng đài Liệt sỹ của con đường Hạnh Phúc của Hà Giang. |
Tượng đài TNXP bên cạnh con đường mang tên Hạnh Phúc hài hòa với khung cảnh kỳ vĩ nơi đây. Vì thế, khi chuyến hành trình của đoàn chúng tôi qua đây, “bác tài xế” yêu cầu kiểu gì cũng phải dừng chân lại để cho mọi người thăm viếng và ngắm cảnh kỳ vĩ của đất nước con người Đồng Văn.
Không những thế, trước khi đoàn lên đây, một vị đồng nghiệp còn nhanh ý mua thêm một loạt áo mang hình Quốc kỳ Việt Nam(cờ đỏ sao vàng) để anh em trong đoàn mặc đồng phục đứng bên tượng đài các Anh hùng Liệt sỹ đã hy sinh trên con đường huyền thoại này chụp ảnh trông rất ý nghĩa và đầy xúc động.
Đi tìm nhà của nàng Pao
Chuyến xe tròn một ngày trời mà chúng tôi vẫn chưa thể đặt chân đến cao nguyên đá Đồng Văn. Trời chạng vạng tối, khí hậu dần se lạnh của miền đất cao nguyên này đã không cho chuyến hành trình tiếp tục bám mây với đèo cao núi dốc tiếp tục được nữa.
 |
| Nhà của Pao tại thôn Lũng Cẩm(huyện cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) đang trở thành điểm nhấn cho khách du lịch. |
Đêm dừng chân lại huyện Yên Minh(cũng là một trong 4 huyện thuộc cao nguyên đá Đồng Văn) mới biết bây giờ lượng người dân đổ xô về đây du lịch trải nghiệm đông đến nhường nào.
Lùng sục hết cả thị trấn Yên Minh mà không hề còn lấy một phòng trọ, nhà nghỉ hay khách sạn nữa. Cuối cùng đoàn công tác chúng tôi đã được địa phương ưu ái bố trí cho nghỉ nhờ trong nhà nghỉ cũ kỷ của vùng đất cao nguyên xa xôi này(tức huyện Yên Minh của tỉnh Hà Giang).
Sau một đêm nghỉ lại, sáng ra khí hậu nơi đây thật dễ chịu. Sau khi húp vội bát phở nóng của cao nguyên Yên Minh mọi người rất háo hức để đi tìm nhà của nàng Pao. Và rồi sau nửa ngày trời, chuyện xe lúc lắc rồi cũng tìm được đến ngôi làng Lũng Cẩm nằm bên cạnh thị trấn Đồng Văn. Từ trên cao nhìn xuống, thị trấn Đồng Văn đẹp hơn cả một bức tranh. Đến cổng làng Lũng Cẩm được người dân chỉ cho đi thẳng vào một quảng là đến ngôi nhà của nàng Pao.
 |
| Trẻ em cao nguyên đá Đồng Văn(Hà Giang) biết làm du lịch ngay từ lúc còn nhỏ. |
Theo quan sát của phóng viên Tamnhin.trithuccuocsong.vn, ngay ở hai bên cổng làng Lũng Cẩm rất đông trẻ em, người lớn và cả người già gùi đầy những giò hoa đủ các màu sắc như hoa cải rừng, hoa tam giác mạch. Hai bên đường đi vào ngôi làng của Pao là những cánh đồng hoa bát ngát đủ màu sắc xanh,đỏ, tím, vàng hòa quyện với những sắc phục của đồng bào các dân tộc anh em nơi đây trông rất đẹp.
Phía xa xa sau ngôi làng Lũng Cẩm là những cánh rừng cọ, ô liu và những ruộng bậc thang nhấp nhô trông rất đẹp. Cuối cùng chúng tôi cũng đã đặt chân đến nhà của nàng Pao, một trong những địa điểm sở hữu nét đẹp cổ xưa cùng thiên nhiên hùng vĩ mà bất cứ ai khi đặt chân đến cũng si mê.
Thực chất, đây là ngôi nhà của ông Mua Súa Páo(một người dân địa phương) được đạo diễn Ngô Quang Hải lựa chọn làm bối cảnh quay bộ phim tên tuổi “Chuyện của Pao”.
 |
| Đến cao nguyên đá Hà Giang, chỗ nào cũng có thể bắt gặp bạt ngàn rừng hoa. |
Đến nay, nơi đây trở thành một trong những điểm nhấn du lịch hấp dẫn của du khách. Ngôi nhà được dựng lên trong một ngôi làng tọa lạc giữa cao nguyên đá khô cằn, địa điểm này mang một vẻ đẹp bình yên, mộc mạc, là bức tranh thu nhỏ của cuộc sống người dân tộc Mông trên cao nguyên Hà Giang.
 |
| Mỗi năm có hàng nghìn lượt du khách tới thăm ngôi nhà của Pao trên cao nguyên đá Đồng Văn(Ảnh: Thu Hằng). |
Ngôi nhà được xây dựng cách đây gần 100 năm với những mái ngói âm dương phủ kín rêu phong và phong cách kiến trúc quen thuộc về nhà cửa của người Mông nên rất hấp dẫn cho du khách mỗi lần ghé thăm.
Chạm vào “dinh thự vua Mèo”
Sau khi chia tay ngôi làng Lũng Cẩm tuyệt đẹp của “nàng Pao”, chẳng mấy chốc chúng tôi đã được tận mắt chúng kiến Dinh Thự Họ Vương hay còn gọi là dinh thự vua Mèo - Vương Chính Đức(vị vua duy nhất được đồng bào Mông nơi đây suy tôn, cai quản 4 huyện Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc, Đồng Văn) ở Sà Phìn hiện ra ngay trên đỉnh đồi của vùng đất cao nguyên.
 |
| Dinh thự vua Mèo ở cao nguyên đá Đồng Văn(Hà Giang). |
Một hướng dẫn viên Khu di tích cho biết: Dinh thự vua Mèo được xây dựng trên một khu đất đẹp, tọa lạc trên một gò đất của thung lũng, phía trước là ngọn núi có hình mâm xôi, xung quanh là các rặng núi cao thuận cho sinh sống và phòng thủ.
Dinh thự họ Vương mang nét kiến trúc độc đáo bởi nó mang phong cách Pháp, Trung Quốc và Mông. Toàn bộ dinh thự có hình mai rùa vững chắc cùng với những hàng cây sa mộc vươn cao. Vua Mèo - Vương Chính Đức đã kỳ công đi khắp đó đây tìm thầy, tìm thợ về xây nhà, hơn 8 năm mới hoàn thành.
 |
| Cột trụ dinh thự vua Mèo trên cao nguyên đá Đồng Văn gắn liền với thời gian lịch sử của khu di tích(Ảnh: Thu Hằng). |
Toàn bộ dinh thự họ Vương (nhà Vương) có diện tích 3.000 m2, khởi công vào năm 1919 và hoàn thành năm 1928, tức 9 năm sau đó. Dinh thự này tiêu tốn hết 15 vạn đồng bạc trắng Đông Dương (tương ứng với 150 tỷ đồng ngày nay). Nhà Vương là dinh thự kiêm pháo đài của dòng họ Vương, dân tộc Mông ở huyện cao nguyên đá Đồng Văn. Chủ nhân là ông Vương Chính Đức – thủ lĩnh người Mông, hay còn được gọi vua Mèo.
 |
| Bức ảnh lưu lại để đời toàn bộ thành viên trong gia đình vua Mèo ở cao nguyên đá Hà Giang. |
Cách đây hơn một thế kỷ trước, dòng họ Vương đã thống lĩnh toàn bộ vùng cao nguyên rộng lớn này và tự xưng Vương. Bà con dân tộc Mông thường gọi là vua Mèo, vị vua với nghề trồng và buôn thuốc phiện nổi tiếng một thời đến nay vẫn còn nhiều giai thoại cùng nhiều câu chuyện hấp dẫn.
Để chứng minh uy quyền của mình, vua Mèo Vương Chính Đức đã sang tận Trung Quốc tìm thầy phong thủy chọn đất, còn dinh thự là do một người thợ quê gốc Nam Định thiết kế. Dinh thự họ Vương đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp vào hạng di tích cấp quốc gia ngày 23 tháng 7 năm 1993.
Chợ phiên trên đỉnh Mèo Vạc
Chúng tôi đặt chân đến cao nguyên Mèo Vạc đúng ngày chợ phiên của vùng biên giới này. Từ sáng sớm, dòng người khắp các bản làng đã đổ về chợ phiên ở thị trấn Mèo Vạc rất đông. Khắp các ngã đường đầy những sắc màu của đồng bào các dân tộc như: Mông, Tày, Nùng, Dao, Thái, Lô Lô…
 |
| Chợ phiên ở cao nguyên Mèo Vạc(Hà Giang) tấp nập người mua kẻ bán. |
Người người thi nhau gùi hàng hóa, người thì gùi khoai, lúa, người gùi rau, măng, người thồ gà, vịt, người đánh trâu bò… để đưa ra chợ bán. Sau khi dạo quanh một vòng khu chợ độc đáo này, chúng tôi đã được thưởng thức nhiều món ăn của buổi sáng trong lành ngay ở khu chợ của cao nguyên đá Mèo Vạc này.
Tại phiên chợ vùng cao nguyên này những người dân tộc anh em lại xúng xính những chiếc váy áo truyền thống đầy màu sắc để xuống tham gia chợ phiên đặc sắc này. Đối với họ chợ phiên không chỉ là nơi buôn bán hàng hóa mà còn là nơi để bà con giao lưu tình cảm, văn hóa với nhau.
Vốn là một phiên chợ lớn nhất vùng đất hoa học trên cao nguyên đá với đông đảo người dân tham gia từ hầu hết các xã, huyện lân cận nên phiên chợ này luôn tấp nập người qua lại với những bộ trang phục rực rỡ làm cho khung cảnh nơi đây hệt như một bông hoa ngũ sắc nở rộ.
Trong bầu không khí se se lạnh của vùng núi non nơi địa đầu tổ quốc khi màn sương sớm vẫn còn chưa tan hết thì khắp các cung đường đèo chạy ngang các dãy núi người dân đã đổ xô tụ họp về chợ phiên nói nói cười cười. Người đi xe thồ, người dùng xe máy, người thì thong thả đi bộ từ sườn núi xuống tất cả đều mang vẻ háo hức, mong chờ.
 |
| Hầu hết các mặt hàng ở chợ phiên cở cao nguyên Mèo Vạc đều do người dân Hà Giang sản xuất. |
Theo quan sát của phóng viên được biết, người dân cao nguyên đá Hà Giang rất hiếu khách, thấy chúng tôi là người miền xuôi lên thăm Mèo Vạc, không ít người đã ân cần hỏi han và kể cho nhiều câu chuyện thú vị nơi cao nguyên đá này.
Anh Lục Văn Uý- một người dân tộc Tày bán phở gần cổng chợ Mèo Vạc cho biết: Mỗi tuần phiên chợ này chỉ diễn ra một lần vào sáng sớm chủ nhật. Không giống như những phiên chợ dưới miền xuôi khi mua bán là mặc cả, chèo kéo hay nói thách.
Cho đến bây giờ nơi đây vẫn còn lưu giữ tập quán, trong khi mua bán nếu thấy ai nhiệt tình một chút thôi là có thể sẽ giảm giá hoặc sẵn sàng đổi ngang hàng hóa mà không cần phải lấy tiền mặt.
 |
| Một góc bản làng Mèo Vạc trên cao nguyên đá Hà Giang hôm nay. |
Anh Uý cho kể: Điều đặc biết ở khu chợ này đó là mỗi phiên có rất nhiều cặp vợ chồng cùng mang hàng xuống núi để bày bán. Tuy nhiên, khi xuống chợ thường để hàng hóa lại cho vợ bán, còn cánh mày râu rả nhau đi ngồi uống rượu. Hầu hết các quán nhậu ởcao nguyên Mèo Vạc thực phẩm rất ngon. Có những bà vợ sau khi bán hết hàng và chợ đã tan nhưng phải ngồi chờ chồng cả buổi cho tỉnh rượu lúc đó mới dìu nhau ra về./.
