Đẩy mạnh phong trào thi đua trong thời cơ mới
Nhà báo có vinh dự lớn lao là người dẫn dắt, định hướng dư luận. Họ phải có khát vọng đẹp, mong muốn thúc đẩy xã hội phát triển thì mới hội đủ điều kiện để trở thành một nhà báo xứng tầm, “bút sắc, tâm sáng”. Muốn thế, người làm báo phải có tri thức văn hoá, nhất là văn hóa ứng xử, bởi do đặc thù nghề nghiệp, nhà báo phải tiếp xúc, làm việc với nhiều tầng lớp giai cấp, xã hội. Văn hóa ứng xử báo chí theo tôi là quan trọng nhất hiện nay, đó là cách ứng xử của nhà báo với nhân dân nói chung, bạn đọc nói riêng trong khi tác nghiệp. Sự tương tác có văn hóa giữa nhà báo với đối tác cũng là thể hiện đạo đức của người làm báo.
 |
| Thiếu tướng, Tiến sĩ, Nhà văn Nguyễn Hồng Thái - Nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Công an Nhân dân. Ảnh: T.L |
Bên cạnh những phong trào thi đua yêu nước ở Việt Nam nói chung, thời gian qua, phong trào thi đua yêu nước của người hoạt động báo chí Việt Nam tuy chưa được phát động chính thức thành một phong trào rầm rộ nhưng cũng được đẩy mạnh. Tiêu biểu là việc tranh đua giải báo chí quốc gia hằng năm, giải báo chí toàn quốc của các ngành, các lĩnh vực. Từ đó xuất hiện nhiều tấm gương trong đội ngũ các nhà báo.
Họ đã dũng cảm đi đầu trong đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, biểu dương cái mới tích cực, được đồng nghiệp và bạn đọc quý mến, kính trọng. Thế nhưng, hiện nay vẫn còn một số nhà báo lợi dụng nghề nghiệp để vi phạm đạo đức, thậm chí vi phạm pháp luật. Do phải vận hành trong cơ chế kinh tế thị trường khắc nghiệp, ít được sự tài trợ của cơ quan chủ quản và Nhà nước, một số cơ quan báo chí lơi lỏng quản lý để nhân viên, nhà báo của mình lạm dụng tác nghiệp báo chí để sách nhiễu, gây áp lực đối với người dân và danh nghiệp, để lại nhiều dấu ấn không đẹp. Có ý kiến cho rằng, chưa bao giờ doanh nghiệp “sợ” báo chí như bây giờ không phải là không có cơ sở.
Một số cơ quan báo chí, nhất là những tạp chí mới thành lập có biểu hiện cửa quyền đối với người đọc, người dân... Tất cả những điều đó đang làm suy giảm phần nào lòng tin của bạn đọc, của nhân dân, của lãnh đạo đối với cơ quan báo chí và người làm báo. Do đó theo nhận thức của tôi, chưa bao giờ vấn đề đạo đức báo chí lại đáng lo ngại như hiện nay.
Vì thế, việc phát động phong trào thi đua về văn hóa báo chí nói chung rất cấp thiết và quan trọng khi mà chúng ta đang thực hiện Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tạo khát vọng của con người Việt Nam để đưa đất nước phát triển vượt bậc.
Thời chúng tôi làm báo, luôn được xác định, Báo chí là vũ khí sắc bén về tư tưởng của Đảng, là diễn đàn của nhân dân. Vì thế báo chí thấm nhuần quan điểm, tư tưởng của Đảng trở thành người dẫn dắt dư luận, định hướng dư luận hơn lúc nào hết phải là người có văn hóa. Văn hóa từ trong cơ quan mình cho đến phẩm chất đạo đức cá nhân thì nhà báo mới có thể dẫn dắt dư luận xã hội được.
|
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, những người thi đua là những yêu nước nhất”. Như vậy, phong trào thi đua yêu nước đã trở thành hoạt động phong trào cách mạng sâu rộng trong toàn quốc ngày từ những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Trong tình hình hiện nay, lời Bác Hồ dạy về thi đua, yêu nước vẫn còn nguyên giá trị. Đối với cơ quan báo chí, muốn phong trào thi đua có hiệu quả thiết thực, người làm báo phải xung kích, đi đầu, đã “phát”, là “động”, làm liên tục, thường xuyên ở mỗi cấp hội, mỗi cơ quan báo chí, mỗi người làm báo, tạo nên một khí thế thi đua sôi nổi, lan rộng, tự giác. Kinh nghiệm thất bại của nhiều phong trào thi đua vừa qua, đó là làm lấy lệ, làm theo chỉ đạo, làm việc theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”, không sơ kết, tổng kết, để phong trào ‘trôi tuột đi”, dần dần mất dạng.
Một trong những điều căn cốt đảm bảo cho phong trào thi đua trong cơ quan báo chí đạt kết quả mong đợi, điều đầu tiên là xây dựng bộ tiêu chí: Như thế nào là cơ quan báo chí văn hóa, như thế nào là nhà báo văn hóa. Bộ tiêu chí này phải xây dựng từ dưới lên, từ các cấp hội cơ sở. Trên cơ sở đó nên thảo luận đóng góp cụ thể vào bộ tiêu chí chung, tạo thành một đợt sinh hoạt chính trị trong hệ thống các cơ quan báo chí và các cấp Hội Nhà báo Việt Nam.
Căn cứ vào bộ tiêu chí, cần có một hội đồng thi đua ở các cấp, đánh giá một cách khách quan từ liên chi hội nhà báo các tỉnh đến liên chi hội nhà báo ở Trung ương. Hằng năm hội đồng thi đua cao nhất của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Báo Nhân Dân xem xét bầu chọn đơn vị báo chí xuất sắc toàn quốc... Để hằng năm đến ngày 21.6, chúng ta có thể vừa trao giải báo chí toàn quốc gia đồng thời cũng vinh danh các đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua.
Để phong trào thi đua không “đánh trống bỏ dùi”
Tôi hiểu rằng, thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí” là điều kiện vô cùng cần thiết để góp phần nâng cao đạo đức người làm báo. Thực tế, văn hóa của nhà báo và đạo đức của nhà báo là hai mặt của một tờ giấy, gắn bó với nhau không thể chia tách. Để nâng cao giáo dục đạo đức của người làm báo, từ năm 2016 Hội Nhà báo Việt Nam đã nêu “10 điều Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam” đã góp phần tích cực nâng cao đạo đức người làm báo trong toàn quốc. Nay có phong trào thi đua, hy vọng vấn để nâng cao đạo đức người làm báo sẽ được các cơ quan báo chí và nhà báo sẽ quan tâm hơn lúc nào hết.
Đạo đức người làm báo chính là uy tín của họ mà cộng đồng xã hội dành cho. Muốn vậy, tự nhà báo phải xây dựng, rèn giũa bản lĩnh chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp, trong hoạt động báo chí phải luôn thể hiện sự khách quan, trung thực, tôn trọng sự thật, ứng xử có văn hóa, đúng pháp luật, phù hợp với định đạo đức nghề nghiệp. Với quy trình tác nghiệp có đạo đức ấy, sản phẩm báo chí của họ sẽ là tác phẩm phản ánh khách quan, đúng bản chất sự việc, vì mục đích phát triển lành mạnh xã hội. Tuy nhiên, nhà báo sẽ không thể “cô đơn” trong rèn luyện đạo đức. Lãnh đạo và các cấp quản lý phải có giải pháp quản lý phóng viên vừa tạo điều kiện để nhà báo hoạt động nghề nghiệp hoàn thành tốt nhiệm vụ, vừa chia sẻ khó khăn, tháo gỡ những vấn đề nhạy cảm mà nhà báo có thể gặp phải trong quá trình tác nghiệp.
Nhất là đối với các nhà báo trẻ, làm sao để họ thật sự trong sáng về đạo đức ngay từ những ngày đầu tiên bước vào nghề báo. Tôi thường tâm sự với phóng viên của mình, hoạt động báo chí có nhiều cạm bẫy. Chúng ta phấn đấu để thật sự trong sáng, minh bạch rèn luyện đạo đức. Chỉ có sự trong sáng thì mới tồn tại lâu dài và chỉ có sự trong sáng mới bảo vệ được mình trong cạm bẫy phức tạp cuộc sống nghề báo. Đó là một hành trình lâu dài, một hành trình phấn đấu, rèn luyện bền bỉ mới có thể thành công và thành danh!
Liên quan đến nâng cao đạo đức người làm báo cần phải nói tới đời sống của nhà báo. Đây là yếu tố thường nhật. Lãnh đạo các cơ quan lý báo chí nên tạo điều kiện cho anh em nhà báo có mức thu nhập tối thiểu đủ sống, để anh em có thể tránh được, từ chối được các hành vi mua chuộc, tiêu cực có thể có. Vì thế, hơn lúc nào hết, người đứng đầu cơ quan báo chí phải gương mẫu, làm đúng với lương tâm, đạo đức nghề báo, có lòng tử tế, tốt bụng thì mới quản lý được đội ngũ người làm báo. Các cơ quan báo chí phải là những cơ quan gương mẫu, đi đầu trong các phong trào thi đua. Bởi khi nào cơ quan báo chí đạt chuẩn là cơ quan báo chí văn hóa thì khi đó mới có động lực, có rung động của trái tim, có cảm xúc thì mới viết nên những tác phẩm báo chí có sức mạnh lôi cuốn được quần chúng.
Riêng đối với người làm báo, phải biết thâm nhập cuộc sống để phát hiện những con người điển hình, con người văn hóa tiêu biểu, có khát vọng vì đất nước ở tất cả các lĩnh vực. Từ đó mới phản ánh thành tác phẩm báo chí hấp dẫn, có sức thuyết phục người đọc. Muốn vậy, nhà báo phải là người tỉnh táo, tâm sáng, bút sắc mới có thể nhìn ra sự thật. Tất nhiên, như vậy thì, nhà báo thiếu văn hóa hoặc đạo đức xuống cấp thì sẽ khó hoàn thành tác phẩm báo chí có tầm văn hóa.
Trong phong trào thi đua “Xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí”, muốn thành công thì một điều hết sức quan trọng đó là làm sao huy động được sự vào cuộc của nhân dân nói chung và bạn đọc nói riêng. Trước đây, những năm 60, 70 của thế kỷ trước, hầu như các tờ báo Việt Nam nào cũng để dòng chữ ở vị trí trang trọng nhất “Hoan nghênh bạn đọc phê bình báo”. Nay thì từ rất lâu chúng ta bỏ mất phương châm này. Trong khi nhân dân là người đọc đông đảo nhất của báo chí. Nếu phong trào thi đua hiện nay chúng ta đang phát động mà có sự giám sát của bạn đọc, của người dân thì chắc chắn sẽ phong trào sẽ thành công.
Nhân dân có thể gửi đơn thư phản ánh, ý kiến giám sát qua các cơ quan quản lý báo chí từ Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, cơ quan chủ quản báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam hoặc Ban chỉ đạo phong trào thi đua. Từ đó, các cơ quan báo chí có thể xác minh làm căn cứ để theo dõi phong trào thi đua. Còn làm sao để huy động được, “nhờ” người dân vào cuộc cùng phong trào thi đua này, tin rằng Ban Chỉ đạo phong trào thi đua này sẽ có những giải pháp hiệu quả.
THIẾU TƯỚNG, TIẾN SĨ, NHÀ VĂN NGUYỄN HỒNG THÁI
