 |
| Xoắn tinh hoàn là một tình trạng cấp cứu do đó cần được khám phát hiện xử trí sớm trước 6 giờ. |
Ngày 8/4, các bác sĩ Khoa Ngoại thận - Tiết niệu Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới (Quảng Bình) đã phải phẫu thuật loại bỏ một bên tinh hoàn cho bệnh nhân bị xoắn tinh hoàn nghiêm trọng nhưng không đi khám kịp thời.
Trước đó bệnh nhân đã gặp tình trạng đau vùng bộ phận sinh dục với nguyên nhân viêm nhiễm nên chủ quan. Sau một thời gian, tình trạng đau giảm nhưng vùng bìu có dấu hiệu chuyển màu bệnh nhân mới tới viện để thăm khám.
Sau khi thăm khám, các bác sĩ phát hiện tình trạng tinh hoàn của nam bệnh nhân 18 tuổi bị xoắn đã tổn thương nghiêm trọng không thể phục hồi và phải tiến hành phẫu thuật cắt bỏ.
BS. Đoàn Quốc Huy, Khoa Ngoại thận - Tiết niệu Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới cho biết: Lúc phẫu thuật thì tình trạng xoắn đã kéo dài hơn 30 tiếng. Tinh hoàn bị xoắn của bệnh nhân đã gặp thương tổn không thể phục hồi nên phải cắt bỏ. Kíp phẫu thuật cũng thực hiện cố định bên tinh hoàn còn lại tránh tình trạng xoắn trong tương lai .
Hình ảnh xoắn tinh hoàn. Ảnh minh họa
Trong trường hợp phát hiện sớm, đi khám kịp thời sẽ tránh được nguy cơ biến chứng và cắt bỏ tinh hoàn. Trung tâm Nam học (Bệnh viện Việt Đức) cũng tiếp nhận một số ca xoắn tinh hoàn, trong đó có trường hợp đến khám cấp cứu kịp thời, người bệnh khi đang ngủ thì đột ngột thấy đau tức tinh hoàn. Ngay lập tức người bệnh đã đến khám tại Bệnh viện Việt Đức và được xác định bị xoắn tinh hoàn và bác sĩ đã tiến hành tháo xoắn bằng tay ngay trên bàn siêu âm cho người bệnh. Sau tháo xoắn người bệnh đã đỡ đau tức, cấu trúc nhu mô tinh hoàn đồng nhất, mào tinh và tinh hoàn tăng tưới máu. Sau đó, bệnh nhân được theo dõi và mổ cố định lại tinh hoàn tránh tái xoắn trở lại.
1. Xoắn tinh hoàn là gì?
Tinh hoàn nằm trong bìu bên dưới dương vật , được nối với nhau từ phía trên bằng một bó ống gọi là thừng tinh. Cấu trúc này chứa các vòng cơ xơ chuyên biệt được gọi là cơ bìu làm cho tinh hoàn di chuyển lên xuống. Nó cũng chứa ống dẫn tinh, là ống mang tinh trùng đến ống phóng tinh.
BS. Nguyễn Hữu Thảo cho biết, xoắn tinh hoàn là một bệnh lý tối cấp cứu của nam khoa. Là một tình trạng mà cuống mạch máu cấp máu cho tinh hoàn bị xoắn lại. Chuyển động cũng làm xoắn thừng tinh nối với tinh hoàn. Sự xoắn có thể làm chậm hoặc cắt đứt lưu lượng máu đến tinh hoàn. Thiếu máu khiến tinh hoàn bị sưng tấy và đau, càng để lâu sẽ khiến tinh hoàn bị hoại tử.
Xoắn tinh hoàn thường gặp ở trẻ nhỏ, trẻ trong độ tuổi dậy thì, nam giới trẻ dưới 25 tuổi và tăng tỷ lên ở trẻ sinh đôi, sinh non.
Ở trẻ nhỏ, bệnh thường liên quan đến các tổ chức để cố định tinh hoàn. Nếu những tổ chức này lỏng lẻo làm cho trục tinh hoàn dễ bị thay đổi nên dây thừng tinh dễ bị xoắn. Vì vậy ở những trẻ có bệnh lý tinh hoàn di động nên cố định tinh hoàn cho các cháu để tránh nguy cơ bị xoắn tinh hoàn.
Xoắn tinh hoàn là một cấp cứu y tế. Nếu xử trí muộn thì hậu quả có thể tinh hoàn sẽ bị hoại tử, phải phẫu thuật cắt tinh hoàn, ảnh hưởng một phần tới khả năng sinh sản của nam giới. Ngoài ra có thể ảnh hưởng tâm lý, khiến nam giới mất tự tin sau này khi quan hệ tình dục, giảm ham muốn, rối loạn cương dương…
Thời gian vàng để giữ được tinh hoàn là từ 3-6 giờ sau khi có triệu chứng đau cấp tính ở tinh hoàn. Nếu bệnh nhân đến vào thời gian này, bác sĩ sẽ cho siêu âm Doppler màu để chẩn đoán xác định là xoắn tinh hoàn. Khi đã xác định là xoắn tinh hoàn, bệnh nhân sẽ được mổ để tháo các vòng xoắn của thừng tinh ra, và cứu được tinh hoàn.
2. Các triệu chứng xoắn tinh hoàn
Theo ThS.BSNT Phùng Anh Tuấn, chuyên khoa Nam học, giảng viên Khoa Y, trường Đại học Phenikaa: Dấu hiệu xoắn tinh hoàn phổ biến nhất là đau đột ngột, dữ dội ở một bên bìu. Khi thấy một bên bìu trở nên to hơn nhanh chóng so với bên kia thì phải theo dõi, nhất là khi màu da bìu thay đổi, đặc biệt là màu đỏ hoặc sẫm màu. Ngoài ra còn có thể có dấu hiệu buồn nôn và nôn.
ThS.BSNT Phùng Anh Tuấn khuyến cáo: Bất kỳ cơn đau tức, khó chịu nào ở tinh hoàn cũng cần được kiểm tra, thăm khám kịp thời để loại trừ xoắn tinh hoàn vì đây là một cấp cứu y tế, do tất cả máu cho tinh hoàn đều đi qua thừng tinh nên nguồn cung cấp máu bị cắt đứt khi xoắn tinh hoàn. Khi đó, tinh hoàn sẽ co, teo lại nếu nguồn cung cấp máu không được nhanh chóng phục hồi trong vòng 6 tiếng.
Nam giới cần chú ý các dấu hiệu sau:
- Đột ngột xuất hiện cơn đau liên tục, dữ dội ở tinh hoàn
- Bìu sưng to
- Buồn nôn và nôn
- Đau vùng bụng
- Đau khi chạm vào
- Một tinh hoàn có thể ở vị trí cao hơn bình thường
- Dấu hiệu hoại tử như da vùng bìu sẫm màu
- Sốt do nhiễm khuẩn (nếu cấp cứu muộn)
3. Ai có nguy cơ bị xoắn tinh hoàn?
Theo Tổ chức Chăm sóc Tiết niệu Hoa Kỳ, xoắn tinh hoàn ảnh hưởng đến 1 trên 4.000 nam giới dưới 25 tuổi. Xoắn tinh hoàn có thể xảy ra với bất kỳ ai có tinh hoàn, kể cả bé trai trước khi sinh. Nhưng đa số trường hợp xoắn tinh hoàn thường thấy ở những người đàn ông trẻ tuổi và những cậu bé vị thành niên: Nam giới trong độ tuổi từ 12-18 chiếm 65% các trường hợp.
Gọi là xoắn tinh hoàn nhưng thực ra hiện tượng xoắn chỉ xảy ra ở cuống tinh hoàn, tức là xoắn thừng tinh. Hầu hết những ca xoắn tinh hoàn thường xảy ra sau một tác động mạnh vào khu vực bìu và tinh hoàn, như tai nạn khi đi xe đạp, một cú đá không đúng vị trí, hoặc một quả bóng không tránh được.
Cũng có trường hợp bị xoắn tinh hoàn sau khi ngủ dậy. Lý do xoắn tinh hoàn xảy ra vào ban đêm là do bìu được thư giãn hoàn toàn và sau đó các cơ xung quanh tinh hoàn co lại và điều đó làm xoắn thừng tinh.
Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh
- Tuổi: thường gặp nhất ở nam giới từ 10-25 tuổi.
- Tiền sử bị xoắn tinh hoàn: nếu bệnh nhân đã từng bị xoắn tinh hoàn và tự khỏi mà không cần điều trị thì vẫn có khả năng mắc bệnh trở lại.
- Trời lạnh: xoắn tinh hoàn thường xuất hiện khi thời tiết lạnh, chẳng hạn bạn đi nghỉ mát ở vùng núi cao có nhiệt độ lạnh.
- Bất thường bẩm sinh dẫn đến trục dài của tinh hoàn nằm ngang thay vì theo trục thẳng của cơ thể, khiến tinh hoàn xoay trên thừng tinh, gây tắc tĩnh mạch và tụ máu, với hệ quả là thiếu máu động mạch và hoại tử tinh hoàn.
4. Xoắn tinh hoàn cần được cấp cứu trước 6 giờ
Xoắn tinh hoàn là trường hợp khẩn cấp nên phải nhanh chóng phát hiện bệnh và điều trị kịp thời. Nếu để lâu hơn, các tế bào tinh hoàn bị tổn thương vĩnh viễn ảnh hưởng tới khả năng sinh sả n hoặc phải cắt bỏ tinh hoàn gây vô sinh .
Thời gian tốt nhất để khám phát hiện và xử lý tình trạng xoắn tinh hoàn là 6 giờ. Tinh hoàn bị xoắn kéo dài có thể gây biến chứng hoại tử phải cắt bỏ tinh hoàn.
Tháo xoắn tinh hoàn càng sớm thì khả năng điều trị thành công càng cao. Ngay cả tinh hoàn bên kia dù không bị sao cũng được bác sĩ khâu cố định với mục đích phòng bệnh hơn chữa bệnh. Nếu xoắn tinh hoàn có thể được khắc phục trong vòng 6 giờ đầu tiên, thì có 90-100% cơ hội cứu tinh hoàn. Nếu tháo xoắn tinh hoàn sau 6 giờ, cơ hội giảm xuống còn 20-50%. Nếu tình trạng kéo dài hơn 12 giờ, chỉ có 11% cơ hội giữ được tinh hoàn.
Các bác sĩ nam khoa khuyến cáo: Những trường hợp có các dấu hiệu bất thường ở bộ phận sinh dục cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám, chữa kịp thời. Không nên chủ quan mà gây chậm trễ cho công tác cứu chữa, ảnh hưởng tới sức khỏe bản thân.
Ngoài ra, thanh thiếu niên, thanh niên cần được hướng dẫn về cách chăm sóc sức khỏe nam giới và nên tự tìm hiểu về các triệu chứng cảnh báo sức khỏe để có thể hiểu tầm quan trọng của việc khám bệnh ngay lập tức nếu có bất kỳ điều gì không ổn ở bộ phận sinh dục của mình.
Điều trị xoắn tinh hoàn thế nào?
Xoắn tinh hoàn phải được điều trị bằng phẫu thuật, nếu bệnh nhân đến sớm bác sĩ có thể dùng tay tháo gỡ vòng xoắn. Ngay cả trong những trường hợp đã gỡ xoắn thì phẫu thuật tiếp theo sẽ là cần thiết để kiểm tra và cố định tinh hoàn tránh nguy cơ bị xoắn lại.
Nếu trong trường hợp bệnh nhân đến muộn, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật để kiểm tra tinh hoàn nếu tinh hoàn còn hồng thì sẽ tháo xoắn và cố định tinh hoàn; nếu tinh hoàn tím nhẹ bác sĩ sẽ tháo xoắn và hồi sức tinh hoàn để xem tinh hoàn có hồng trở lại không; còn nếu tinh hoàn bị tím đen hoại tử thì phải cắt tinh hoàn./.
