1. Chúng ta là tảng đá thứ ba từ Mặt trời
 |
Ảnh Getty Images |
Trái đất, ngôi nhà của chúng ta, là hành tinh thứ ba tính từ mặt trời, hành tinh lớn thứ năm trong hệ Mặt trời , với bán kính 3.959 dặm, và là thế giới duy nhất được biết có bầu khí quyển có oxy tự do, các đại dương nước lỏng trên bề mặt và mạng sống. Theo NASA, Trái đất là một trong bốn hành tinh trên mặt đất, giống như Sao Thủy, Sao Kim và Sao Hỏa, nó có bề mặt bằng đá.
2. Trái đất bị nén lại
 |
Trái đất trong một giọt nước (ảnh: Markus Reugels, LiquidArt ) |
Trái đất không phải là một hình cầu hoàn hảo mà là một dạng Geoid, có nghĩa là nó phình ra ở đường xích đạo. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), khi Trái đất quay, lực hấp dẫn hướng về tâm hành tinh của chúng ta (giả sử để giải thích rằng Trái đất là một hình cầu hoàn hảo) và một lực ly tâm đẩy ra ngoài. Nhưng vì lực đối kháng trọng lực này tác dụng vuông góc với trục Trái đất và trục Trái đất nghiêng nên lực ly tâm ở xích đạo không hoàn toàn đối lập với trọng lực.
3. Hành tinh có vòng eo
 |
Thước dây quấn quanh Trái đất (ảnh Trái đất từ NASA) |
Trọng lực đẩy thêm khối lượng nước và đất vào một chỗ phình ra, hay còn gọi là "lốp dự phòng" xung quanh hành tinh của chúng ta. Tại đường xích đạo, chu vi của địa cầu là 24.901 dặm (40.075 km), theo Space.com. Thông tin bổ sung: Ở xích đạo, bạn sẽ nặng ít hơn nếu đứng ở một trong các cực.
4. Trái đất đang chuyển động
 |
Quả cầu quay (ảnh: Getty Images) |
Bạn có thể cảm thấy như mình đang đứng yên, nhưng thực ra bạn đang liên tục di chuyển – rất nhanh. Tùy thuộc vào vị trí của bạn trên trái đất, bạn có thể quay cùng hành tinh này với tốc độ hơn 1.000 dặm một giờ, theo Space.com.
Người ở xích đạo di chuyển nhanh nhất, trong khi người đứng ở cực Bắc hoặc cực Nam sẽ hoàn toàn đứng yên. (Hãy tưởng tượng một quả bóng rổ đang quay trên ngón tay của bạn. Một điểm ngẫu nhiên trên đường xích đạo của quả bóng sẽ đi xa hơn trong một lần quay là một điểm gần ngón tay của bạn. Do đó, điểm trên đường xích đạo đang chuyển động nhanh hơn).
5. Hành tinh chuyển động quanh Mặt trời
 |
Trái đất và mặt trời (ảnh: Getty Images) |
Trái đất không chỉ quay: Trái đất quay quanh mặt trời cứ sau 365,25 ngày, di chuyển với tốc độ trung bình 18,5 dặm mỗi giây. Đó là 67.000 dặm (107.826 km) một giờ, theo Hiệp hội Vật lý Hoa Kỳ.
6. Trái đất hàng tỷ năm tuổi
 |
Đá trên Trái đất (ảnh: Getty Images) |
Các nhà nghiên cứu tính toán tuổi của Trái đất bằng cách xác định niên đại của cả những tảng đá lâu đời nhất trên hành tinh và các thiên thạch được phát hiện trên Trái đất (thiên thạch và Trái đất hình thành cùng lúc, khi hệ mặt trời đang hình thành). Phát hiện của họ? Các nhà khoa học ước tính Trái đất có tuổi khoảng 4,54 tỷ năm, theo Trung tâm Giáo dục Khoa học Quốc gia.
7. Hành tinh được tái chế
 |
Hình ảnh đầu tiên về Trái đất từ vệ tinh VIIRS của NASA. (ảnh: Yếu tố thử nghiệm và đánh giá sản phẩm đất NPP của NASA.) |
Mặt đất bạn đang đi được tái chế. Chu kỳ đá của Trái đất biến đá lửa thành đá trầm tích thành đá biến chất và ngược lại.
Chu kỳ này không phải là một vòng tròn hoàn hảo, nhưng cơ bản hoạt động như thế này: Magma từ sâu trong lòng Trái đất nổi lên và cứng lại thành đá (đó là phần lửa). Các quá trình kiến tạo nâng tảng đá đó lên bề mặt, nơi sự xói mòn làm bong tróc các mảng đá. Những mảnh nhỏ này được lắng đọng và chôn vùi, và áp lực từ phía trên nén chúng thành đá trầm tích như sa thạch. Theo Dorling Kindersley, nếu đá trầm tích bị chôn sâu hơn nữa, chúng sẽ "nấu" thành đá biến chất dưới nhiều áp lực và nhiệt độ .
Tất nhiên, trên đường đi, đá trầm tích có thể bị xói mòn lại hoặc đá biến chất được nâng lên. Nhưng nếu đá biến chất bị mắc vào vùng hút chìm nơi một mảnh vỏ bị đẩy xuống dưới lớp vỏ khác, chúng có thể bị biến đổi trở lại thành magma.
8. Mặt trăng của chúng ta rung chuyển
 |
Mặt trăng (Tín dụng hình ảnh: Getty Images) |
Theo Bách khoa toàn thư về Khoa học Vật lý và Công nghệ, Mặt trăng của Trái đất trông khá chết chóc và không hoạt động. Nhưng trên thực tế, các trận động đất hoặc "động đất" trên mặt trăng khiến mọi thứ có chút xáo trộn. Các trận động đất trên Mặt trăng ít phổ biến hơn và ít dữ dội hơn những trận động đất làm rung chuyển Trái đất.
Theo Tạp chí Nghiên cứu Địa vật lý, các trận động đất ở Mặt trăng dường như có liên quan đến áp lực thủy triều liên quan đến khoảng cách khác nhau giữa Trái đất và Mặt trăng. Các trận động đất cũng có xu hướng xảy ra ở độ sâu lớn, khoảng giữa bề mặt mặt trăng và tâm của nó.
9. Chile hứng chịu trận động đất lớn nhất
 |
Chile đã xảy ra nhiều trận động đất lớn. (ảnh: Getty Images) |
Tính đến tháng 3/2016, trận động đất lớn nhất làm rung chuyển nước Mỹ là trận động đất mạnh 9,2 độ richter xảy ra ở Prince William Sound, Alaska, vào Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày 28/3/1964.
Trận động đất lớn nhất thế giới có cường độ 9,5 độ richter ở Bio-Bio, Chile vào ngày 22/5/1960, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS).
10. Điểm nóng nhất là ở Libya
 |
Hình ảnh của NASA cho thấy nhiệt độ bề mặt nóng nhất của trái đất (ảnh: NASA được tạo bởi Jesse Allen, Đài quan sát Trái đất) |
Giải thưởng rực rỡ cho điểm nóng nhất Trái đất thuộc về El Azizia, Libya, nơi hồ sơ nhiệt độ từ các trạm thời tiết cho thấy nhiệt độ lên tới 136 độ F (57,8 độ C) vào ngày 13/9/1922, theo Đài quan sát Trái đất của NASA. Có thể có những địa điểm nóng hơn ngoài mạng lưới các trạm thời tiết.
11. Nơi lạnh nhất là ở Nam Cực
 |
Hồ Vostok, khoan hồ Vostok, hồ ở Nam CỰC, khoan hồ Nam Cực, cuộc sống ở Nam Cực, cuộc sống dưới băng, hồ dưới băng Nam cực (ảnh: Josh Landis, Quỹ khoa học quốc gia.) |
Có thể không có gì ngạc nhiên khi nơi lạnh nhất trên Trái đất có thể được tìm thấy ở Nam Cực , nhưng yếu tố lạnh lẽo có phần khó tin. Nhiệt độ mùa đông ở đó có thể xuống dưới âm 100 độ F (âm 73 độ C).
Nhiệt độ thấp nhất từng được ghi nhận trên Trái đất đến từ Trạm Vostok của Nga, nơi các hồ sơ cho thấy không khí giảm xuống mức lạnh thấu xương - 128,6 độ F (âm 89,2 độ C) vào ngày 21 tháng 7 năm 1983, theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) .
12. Nam Cực là một lục địa khắc nghiệt
 |
Nam Cực (ảnh: Getty Images) |
Lục địa phía Nam là một nơi cực đoan. Theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ, chỏm băng ở Nam Cực chứa khoảng 70% nước ngọt và khoảng 90% lượng băng trên Trái đất, mặc dù đây chỉ là lục địa lớn thứ năm.
Bạn có biết Nam Cực thực sự được coi là sa mạc? Các khu vực nội địa chỉ nhận được lượng mưa 2 inch (50 mm) mỗi năm (tất nhiên thường là tuyết).
13. Có những măng đá khổng lồ
 |
Măng đá (Tín dụng hình ảnh: Getty Images) |
Những người chơi trò chơi ahoy! Theo tạp chí Acta Carsologica , măng đá được xác nhận lớn nhất trên thế giới có thể được tìm thấy ở Cuevo San Martin Infierno ở Cuba. Con vật khổng lồ này cao tới 220 feet (67,2 mét). (Hiển thị ở đây là ảnh chụp măng đá trong hang động phía tây bắc bán đảo Yucatan.)
14. Có trọng lực không đều
 |
Phong cảnh trái đất (ảnh: K. Cardon) |
Bởi vì địa cầu của chúng ta không phải là một hình cầu hoàn hảo nên khối lượng của nó phân bố không đều. Và khối lượng không đồng đều có nghĩa là trọng lực hơi không đồng đều .
Một dị thường hấp dẫn bí ẩn nằm ở Vịnh Hudson của Canada. Khu vực này có trọng lực thấp hơn các khu vực khác và một nghiên cứu năm 2007 cho thấy nguyên nhân là do các dòng sông băng đang tan chảy.
Lớp băng từng bao phủ khu vực này trong kỷ băng hà cuối cùng đã tan từ lâu, nhưng Trái đất vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi gánh nặng. Vì trọng lực trên một khu vực tỷ lệ thuận với khối lượng trên khu vực đó và dấu ấn của sông băng đã đẩy một phần khối lượng của Trái đất sang một bên, lực hấp dẫn sẽ yếu hơn một chút ở dấu ấn của tảng băng .
Sự biến dạng nhẹ của lớp vỏ giải thích được 25% đến 45% lực hấp dẫn thấp bất thường; phần còn lại có thể được giải thích là do lực kéo xuống gây ra chuyển động của magma trong lớp phủ Trái đất (lớp ngay bên dưới lớp vỏ), các nhà nghiên cứu báo cáo trên tạp chí Science .15. Cực từ leo
 |
Từ trường (Tín dụng hình ảnh: Getty Images) |
Trái đất có từ trường mạnh, tương tự như một thanh nam châm, do sắt và niken nóng chảy trong lõi của nó, hoặc đó là điều mà các nhà địa vật lý khá chắc chắn là nguyên nhân. Dòng chất lỏng này tạo ra dòng điện, từ đó tạo ra từ trường .
Theo các nhà khoa học của NASA , kể từ đầu thế kỷ 19, cực bắc từ của Trái đất đã dịch chuyển về phía Bắc hơn 600 dặm (1.100 km).
Tốc độ di chuyển đã tăng lên, với cực di chuyển về phía bắc với tốc độ khoảng 40 dặm (64 km) mỗi năm hiện nay, so với 10 dặm (16 km) mỗi năm ước tính trong thế kỷ 20.
16. Dép xỏ ngón cực
 |
Cực đảo chiều (Tín dụng hình ảnh: Dreamstime) |
Trên thực tế, trong 20 triệu năm qua, hành tinh của chúng ta đã hình thành mô hình đảo cực cứ sau khoảng 200.000 đến 300.000 năm, theo tạp chí Nature. Tuy nhiên, tính đến năm 2012, thời gian đó đã dài hơn gấp đôi kể từ lần đảo chiều cuối cùng.
Những sự đảo ngược này không xảy ra trong tích tắc mà thay vào đó xảy ra trong hàng trăm hoặc hàng nghìn năm. Theo các nhà thiên văn học của Đại học Cornell , trong khoảng thời gian dài này, các cực từ bắt đầu di chuyển ra khỏi khu vực xung quanh các cực quay (trục mà hành tinh của chúng ta quay xung quanh) và cuối cùng cuối cùng bị đảo ngược .
17. Có một sự ràng buộc cho ngọn núi cao nhất
 |
Đỉnh Everest (ảnh: Getty Images) |
Danh hiệu ngọn núi cao nhất thuộc về đỉnh Everest hoặc Mauna Kea. Theo Tạp chí Lịch sử Khoa học Ấn Độ, đỉnh Everest cao hơn mực nước biển so với đỉnh của bất kỳ ngọn núi nào khác, cao khoảng 29.029 feet (8.848 mét). Tuy nhiên, khi đo từ chân đế thực sự đến đỉnh, Mauna Kea mới giành được giải thưởng, có chiều dài khoảng 56.000 feet (17.170 m), theo USGS .
Dưới đây là một số phép đo chi tiết của Mauna Kea, theo Trung tâm Núi lửa Hawaii : Điểm cao nhất là 13.680 ft (4.170 m) so với mực nước biển; sườn của Mauna Loa tiếp tục ở độ sâu 16.400 ft (5.000 m) dưới mực nước biển đến đáy biển; và phần trung tâm của núi lửa đã hạ thấp đáy biển thêm 26.000 ft (8.000 m) theo hình nón ngược, phản ánh hình dáng của ngọn núi lửa phía trên nó.
18. Trái đất từng có hai Mặt trăng?
 |
Mặt trăng thứ hai (ảnh: Martin Jutzi và Erik Asphaug) |
Hình minh họa máy tính này mô tả một vụ va chạm giữa mặt trăng của Trái đất và một mặt trăng đồng hành rộng 750 dặm và bằng khoảng 4% khối lượng mặt trăng. Các nhà khoa học cho biết sự bồi tụ chậm và muộn này có thể giải thích các vùng cao nguyên xa xôi của mặt trăng.
Theo Space.com, Trái đất có thể đã từng có hai Mặt trăng. Một Mặt trăng thứ hai còn nhỏ – trải rộng khoảng 750 dặm (1.200 km) – có thể đã quay quanh Trái đất trước khi nó đâm sầm vào Mặt trăng kia một cách thảm khốc. Các nhà khoa học cho biết trên tạp chí Nature ngày 4/8/2011 rằng, cuộc đụng độ kinh hoàng này có thể giải thích tại sao hai phía của vệ tinh mặt trăng còn sót lại lại khác nhau đến vậy.
19. Có thể chúng ta vẫn có Mặt trăng thứ hai?
 |
Ánh sáng từ Trái đất phản chiếu lên mặt trăng phía trên Đài thiên văn Paranal ở Chile. (ảnh: ESO/B. Tafreshi/TWAN (twanight.org) |
Một số nhà khoa học khẳng định Trái đất vẫn có hai Mặt trăng. Theo các nhà nghiên cứu báo cáo trên tạp chí khoa học hành tinh ICARUS ngày 20/12/2011, một tảng đá không gian rộng ít nhất 3,3 feet (1 mét) quay quanh Trái đất vào bất kỳ thời điểm nào. Các nhà khoa học cho biết, chúng không phải lúc nào cũng giống nhau mà là một nhóm "mặt trăng tạm thời" luôn thay đổi.
Mô hình lý thuyết của họ thừa nhận rằng lực hấp dẫn của hành tinh chúng ta sẽ giữ lại các tiểu hành tinh khi chúng đi ngang qua gần chúng ta trên đường quay quanh mặt trời; khi một trong những tảng đá không gian này bị hút vào, nó thường tạo ra ba vòng xoay có hình dạng bất thường quanh Trái đất, ở lại với chúng ta khoảng chín tháng trước khi lao đi.
20. Đá có thể đi được
 |
Những tảng đá lướt đi trong gió tại Racetrack Playa. (ảnh: Lukich , Shutterstock ) |
Đá có thể đi trên Trái đất, ít nhất là ở lòng hồ phẳng như bánh kếp có tên Racetrack Playa ở Thung lũng Chết. Ở đó, một cơn bão hoàn hảo có thể di chuyển những tảng đá nặng hàng chục hoặc hàng trăm pound. Theo các nhà nghiên cứu của NASA, rất có thể những tảng đá phủ băng sẽ bị ngập nước do băng tan từ những ngọn đồi phía trên playa. Khi mọi thứ đều tốt đẹp và trơn tru, một cơn gió mạnh thổi tới và di chuyển tảng đá.
21. Người ta đã leo lên đỉnh everest mà không cần bình dưỡng khí
 |
Người leo núi đỉnh Everest (ảnh: Getty Images) |
Vào ngày 8/5/1978, các nhà leo núi Reinhold Messner và Peter Habeler đã trở thành những người đầu tiên lên đỉnh Everest mà không cần sự trợ giúp của bình oxy , theo tạp chí Respiratory Physiology and Neurobiology. Messner mô tả cảm xúc của mình khi lên đến đỉnh như thế này: "Tôi chẳng khác gì một lá phổi hẹp thở hổn hển, lơ lửng trên sương mù và đỉnh núi."
22. Sống núi giữa đại dương là dãy núi dài nhất
 |
Sống núi giữa đại dương (ảnh: Getty Images) |
Để tìm thấy dãy núi dài nhất thế giới, bạn phải nhìn xuống. Nó được gọi là sườn núi giữa đại dương và chuỗi núi lửa dưới nước trải dài khoảng 40.389 dặm (65.000 km), theo NOAA . Nó cao trung bình 18.000 feet (5,5 km) so với đáy biển.
Khi dung nham phun trào từ đáy biển, nó tạo ra nhiều lớp vỏ hơn, tạo thành chuỗi núi trải dài khắp địa cầu.
23. Rạn san hô là cấu trúc sống lớn nhất
 |
Rạn san hô (ảnh: Getty Images) |
Các rạn san hô hỗ trợ nhiều loài nhất trên một đơn vị diện tích trong bất kỳ hệ sinh thái nào trên hành tinh, sánh ngang với các khu rừng mưa nhiệt đới. Và mặc dù chúng được tạo thành từ các polyp san hô nhỏ, nhưng các rạn san hô lại là cấu trúc sống lớn nhất trên Trái đất - một cộng đồng các sinh vật được kết nối - với một số có thể nhìn thấy được ngay cả từ không gian, theo NOAA .
24. Rãnh Mariana là nơi sâu nhất
 |
Rãnh Mariana (ảnh: Getty Images) |
Bạn có thể đi thấp đến mức nào? Theo NOAA , điểm sâu nhất dưới đáy đại dương là 36.200 feet (11.033 mét) dưới mực nước biển ở rãnh Mariana. Điểm thấp nhất trên Trái đất không bị đại dương bao phủ là 8.382 feet (2.555) mét dưới mực nước biển, nhưng chúc bạn may mắn khi đi đến đó: Điểm đó nằm trong Rãnh Bentley Subglacial ở Nam Cực, bị chôn vùi dưới rất nhiều băng.
25. Biển chết là điểm thấp nhất trên đất liền
 |
Hình ảnh của Biển Chết và dãy núi Jordan (ảnh: Akva | Shutterstock) |
Tuy nhiên, điểm thấp nhất trên đất liền tương đối dễ tiếp cận. Đó là Biển Chết nằm giữa Jordan, Israel và Bờ Tây, theo Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) . Bề mặt của hồ siêu mặn này thấp hơn mực nước biển 1.400 feet (427 m).
